این تحقیق با هدف ارزیابی عملکرد خواندن و نوشتن دانش آموزان دوره ابتدایی مدارس سما(واحد خرم آباد) و شناسایی عوامل مرتبط با آن انجام و به روش توصیفی و از نوع پیمایشی (زمینه‌یابی) صورت گرفته است و کاربردی محسوب میشود. از تعداد ۴۰۰ نفرجامعه آماری، تعداد ۲۰۰ دانش‌آموز (۱۱۲ دختر و ۸۲ پسر) به عنوان نمونه آماری بر اساس فرمول کوکران و به شیوه‌ی نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای نسبی انتخاب گردید. در جمع‌آوری داده‌های آماری، از آزمون تشخیصی سطح خواندن برای دانش‌آموزان ابتدایی و آزمون استاندارد شده‌ی پیشرفت تحصیلی زبان فارسی استفاده شده است. ضریب آلفای کرونباخ برای پایایی پرسشنامه عملکرد خواندن ۸۵/۰ و برای پرسشنامه عملکرد نوشتن ۸۲/۰ به دست آمد. برای تحزیه و تحلیل داده‌‌ها از آزمون‌های مجذور خی، مان- ویتنی و تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج نشان داد که عملکرد خواندن و نوشتن دانش‌آموزان در حد خیلی خوب است، بین میانگین عملکرد خواندن دانش‌آموزان دختر و پسر تفاوت معنی‌دار وجود ندارد و عوامل مهم مرتبط با عملکرد خواندن و نوشتن عبارتند از: میزان رضایت شغلی معلمان، تعداد دانش‌آموزان کلاس، داشتن کتابخانه در منزل، میزان علاقه به انشاء و جمله‌نویسی، میزان مطالعه پدر، میزان مطالعه غیردرسی و درآمد ماهیانه خانواده.
